Burgerparticipatie wordt steeds meer als een noodzakelijke besluitvormingsmethode beschouwd. In de Omgevingswet is participatie verplicht en ook voor klimaatplannen en vele andere onderwerpen wordt participatie ingezet. Burgerparticipatie wordt zo steeds meer een vereiste om meer inclusieve en betrokken community’s te creëren. Een participatiecultuur ontwikkelen doe je dus beter vandaag dan morgen.
Hoe zorg je voor een participatiecultuur binnen je community?
Participatie is niet langer een fijne bonus, maar een echte must have. Volg deze vijf stappen en werk zo binnen je community aan een participatiecultuur.
Stap 1: Zorg voor interne eensgezindheid en een toegewijd supportteam
Een digitaal participatieplatform opzetten en beheren kan heel wat tijd in beslag nemen. Ook zul je regelmatig moeten afstemmen met de verschillende betrokkenen binnen je team. Het voordeel: zo creëer je op de lange termijn eensgezindheid. Hoe meer jullie als team in staat zijn om de waarde van participatie te bespreken en uit te dragen, hoe groter de kans dat je met jullie werk het gewenste doel bereikt.
Met deze tips krijg je meer interne steun voor je participatieproject:
- Koppel participatie aan de belangrijkste doelstellingen en prioriteiten van je team en organisatie. Als je dit goed doet, zal participatie het werk dat je sowieso elke dag verzet voor je community alleen maar versterken. Er is zoveel dat je met participatie kunt bereiken—niet alleen om het leven van je inwoners te verbeteren, maar ook jouw eigen werkende leven.
- Identificeer de potentiële uitdagingen die participatie met zich kan meebrengen en bedenk alvast eventuele oplossingen. Zet je transparant de deur open voor feedback? Dan krijg je ongetwijfeld te maken met weerstand, maar dat is niets waar een lokale overheid nooit eerder mee te maken heeft gehad. Als je voorbereid bent op eventuele uitdagingen en zowel je collega’s als je inwoners kan tonen dat je werkt aan oplossingen (of die al hebt), dan levert dat veel vertrouwen en steun op.
- Ga op zoek naar voorbeelden van gemeenten die vergelijkbaar zijn met die van jou. Zo kun je duidelijk aantonen welke waarde participatie kan hebben binnen je gemeente. Met zulke praktijkvoorbeelden breng je participatie tot leven. Denk bijvoorbeeld aan het potentiële aantal inwoners dat je zou bereiken of de directe impact die participatie kan hebben op het beleid.
Stap 2: Bepaal kerndoelen, verwachtingen en participatiemethodes, en wijs een participatieverantwoordelijke of participatieteam aan
Heb je jouw team overtuigd? Werk dan samen om duidelijke, meetbare en haalbare doelen te stellen. Stel jezelf de volgende vragen:
- Wat hoop je precies te bereiken?
- Hoe ga je de dialoog aan met je community?
- Van wie wil je precies horen? Naar welk soort feedback ben je op zoek?
- Hoe analyseer en gebruik je de verzamelde gegevens om de besluitvorming te beïnvloeden?
- Welke methodes gebruik je om inwoners voortdurend betrokken te houden?
De gemeente Schagen streeft naar de hoogst mogelijke vorm van participatie. Dat betekent dat ze niet zomaar van start gaan, maar dat beleidsmedewerkers eerst goed moeten nadenken over hun participatievraag.
Is de vraag wel geschikt voor burgerparticipatie of moeten we de vraag opbreken in kleine stukjes? Wat willen we weten op het gebied van verkeersveiligheid en waarom helpt participatie daarbij? En welke tools kunnen we inzetten om de hoogst mogelijke vorm van participatie te halen?
Stap 3: Start langzaam en gefocust met één project
Door klein en doordacht te beginnen ontwikkel je een duidelijke en holistische aanpak die de fundering legt voor je lokale participatiecultuur— of je nu kiest voor een digitaal participatieplatform of een andere methode. Het is makkelijk om ontmoedigd te raken als je tijd en moeite stopt in een spannend initiatief dat niets oplevert. En als de resultaten tegenvallen, verlies je snel de steun van belangrijke betrokkenen. Dit voorkom je door gefocust te werk te gaan bij je eerste project:
- Kies een project waarvan je weet dat het een hoge prioriteit heeft voor een groot deel van je inwoners. Door een onderwerp te kiezen waar iedereen om geeft, zoals mobiliteit of groenere gebieden, motiveer je mensen makkelijker om mee te doen. Als zij een eerste stap hebben gezet, bijvoorbeeld door zich aan te melden op een participatieplatform, is het een stuk makkelijker om hen te blijven betrekken bij zowel nieuwe als lopende projecten.
- Bereik je community waar ze zijn. Als je de huidige participatiecultuur – of het gebrek daaraan – binnen je community begrijpt, kun je de mogelijkheden en beperkingen van eventuele nieuwe participatiemethodes ook beter bepalen. Of je nu voor digitale of offline methodes kiest, je verandert je participatiecultuur niet van de ene op de andere dag. Het is dan ook belangrijk om de huidige situatie in kaart te brengen, inclusief de bestaande gebreken. Zo kun je bestaande gebreken repareren en bijvoorbeeld bepaalde groepen bereiken die anders niet betrokken zouden zijn. Dat maakt je beleid uiteindelijk een stuk inclusiever en representatiever voor de behoeften van alle inwoners.
- Ontwikkel een duidelijk communicatieplan om je bestaande participatiestrategie te versterken en verbeteren. Formuleer participatiedoelstellingen en deel deze proactief met je doelgroepen. Social media, papieren flyers in scholen of een lanceringsvideo kunnen allemaal kanalen zijn om je project te delen. Hoe hoger het bereik, hoe beter voor je participatiecultuur.
Step 4: Onderhoud positieve betrokkenheid, zowel intern als extern, door voortdurend updates te geven over de besproken projecten
Verwerk de feedback die je krijgt van je community in datagestuurde rapporten en koppel de resultaten terug naar je deelnemers. Zo zien ze de directe invloed van hun participatie op specifieke beleidsmaatregelen of -beslissingen. Zo weten ze dat hun inbreng oprecht gewaardeerd en gebruikt wordt.
Bovendien is het belangrijk om het succes van je participatieproject voortdurend met je team en stakeholders te blijven delen, zodat ze het initiatief blijven steunen. Uiteindelijk is een participatiecultuur het resultaat van de voortdurende betrokkenheid en het enthousiasme van alle betrokken partijen. Dit is wat leidt tot een meer participatieve overheid!
Stap 5: Laat de projecten maar komen
Heb je momentum voor je participatie-initiatieven? Bouw daar dan op verder. Een sterke participatiecultuur is nooit het resultaat van één project en daarom is het belangrijk om voortdurend nieuwe projecten en participatiemogelijkheden te publiceren.
Een van de kerndoelen van een participatieplatform is bijvoorbeeld om inwoners een centrale, vertrouwde plek te bieden om informatie te vinden. Om ervoor te zorgen dat ze terugkomen, moet je je initiatieven blijven promoten en nieuwe mogelijkheden creëren om mee te bouwen aan het beleid.
Een digitaal participatieplatform kan een sleutelrol spelen bij het ontwikkelen van een participatiecultuur. Benieuwd? Ontdek vandaag nog hoe CitizenLab je kan helpen.
