Van symbolische functie naar échte inspraak
Toen Esther bij de gemeente aan de slag ging, stond kinderparticipatie nauwelijks op de kaart. Er was weliswaar een kinderburgemeester – de vierde al – maar die rol was voornamelijk ceremonieel.
Esther zag potentie voor meer: "Het was erg kwetsbaar. Zo'n kinderburgemeester zet zich in voor een bepaald doel of project en je kunt op één kind niet de druk leggen om over al het beleid mee te denken. Bovendien is er geen vervanging als het kind in kwestie bijvoorbeeld ziek is of met vakantie."
Haar plan? Geleidelijk evolueren van symboolparticipatie naar participatie met meer impact. "Het idee is om stap voor stap toe te werken naar een systeem waarin kinderen meedenken over verschillende beleidsthema’s," legt Esther uit. "In 2023 zorgde ik daarom voor de oprichting van een kindercomité om zo meer kinderen tot 12 jaar bij meer thema’s te kunnen betrekken. Ondertussen onderzoek ik ook of we in Waddinxveen een echte kinderraad kunnen installeren."
Voor dat onderzoek lanceerde Esther een enquête via het Go Vocal-participatieplatform van de gemeente. Daaruit kwam naar voren dat bijna twee op de drie inwoners het een goed idee zouden vinden. Esther: “In de enquête zat ook een open vraag waar inwoners hun wensen, ideeën en opmerkingen over dit onderwerp konden delen.” Dankzij de AI-analysetool kon gemeente Waddinxveen deze open antwoorden automatisch samenvatten. Daarna was het makkelijk om de resultaten via de Rapportvormgever op het platform delen.
Het kindercomité in actie
De rol van het kindercomité is veelzijdig. De kinderen denken mee over diverse onderwerpen en geven advies. Daarnaast assisteren ze ook bij evenementen.
Esthers collega’s staan in de rij om het comité te bevragen: "In het eerste jaar deden zes kinderen mee. Nu bestaat het comité uit twaalf enthousiaste jonge Waddinxveners en is elke basisschool vertegenwoordigd. Dat maakt dat het een enorm interessante groep is voor collega’s."
Concrete voorbeelden van thema’s waar het kindercomité over meedacht zijn het nieuwe veiligheidsbeleid in combinatie met het veiliger maken van het verkeer, en de bouw van een nieuw zwembad.
"Als snelst groeiende gemeente van Nederland willen we goed voorbereid zijn op de toekomst," gaat Esther verder. "Daarvoor hebben we het project "Denk mee over Waddinxveen in 2050" gelanceerd. Ook daarvoor hebben we de kinderen gevraagd naar hun visie op de toekomst van Waddinxveen. Ze gaven bijvoorbeeld hun mening over woningbouw, wat de ontwikkeling betekent voor de speelplekken enzovoort."
Kinderen geven heel graag hun mening en vinden het ook erg leuk om iets te betekenen, om te zeggen "dat hebben wij gedaan!”
Esther van Ellinkhuizen
Maar hoe bepaal je wat je aan de kinderen voorlegt? En hoe bewaak je dat het niet te veel of moeilijk wordt? Esther: "De kinderen geven tijdens een van de eerste bijeenkomsten aan over welke onderwerpen ze willen meedenken en dat is voor mij de leidraad. Als een collega hen over een thema of voor een project wil bevragen, moet het wel in lijn zijn met wat de kinderen hebben aangegeven. Daarnaast kan ik, als ik weet dat er bepaalde initiatieven zijn, op basis van die lijst collega’s aansporen om het kindercomité in te schakelen."
Door de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) kan Esther de kinderen in het comité – en daarbuiten – niet zomaar betrekken via het participatieplatform van de gemeente. Als alternatief richt ze zich daarom op de ouders en grootouders.
Esther: "We roepen hen op om de thema’s te bespreken met de kinderen en dan samen bijvoorbeeld een online enquête in te vullen." Voor jongeren vanaf 16 jaar gelden die beperkingen niet. Die kun je dus wel via het platform laten meedenken en dat werkt wel goed." Collega’s van Esther lanceerden bijvoorbeeld een project voor de aanleg van nieuwe chillplekken.
De sleutels tot succes
Om het enthousiasme voor het kindercomité en kinderparticipatie verder te laten groeien, zet Esther in op drie specifieke punten:
- Focus op zichtbaarheid en communicatie
Esther bezoekt alle basisscholen in Waddinxveen en gaat langs bij kinderen in groep 8. Daar licht zij toe waarom participatie belangrijk is, hoe het werkt en hoe ze zich kunnen aanmelden.
"Die schoolbezoeken zijn cruciaal," benadrukt Esther. "Niet alleen voor het informeren van de kinderen, maar ook om relaties met scholen en leraren op te bouwen."
Communiceer ook over successen, benadrukt Esther: "Laat zien wat de inbreng van kinderen oplevert. Dit motiveert zowel de kinderen als de volwassenen binnen de gemeente."
- Duidelijkheid over de tijdsinvestering
Ten tweede zorgt ze voor duidelijkheid over de tijdsinvestering. Het comité komt vier tot zes keer per jaar bijeen, een schema dat goed te combineren is met school en hobby's. "Transparantie is belangrijk," zegt Esther. "Meedoen kan afschrikken, maar door duidelijk te laten weten dat het geen té grote belasting voor ze wordt, worden ze toch enthousiast."
- Creativiteit met de middelen
Tot slot maakt Esther efficiënt gebruik van de beschikbare middelen. Met een jaarlijks budget van €10.000 moet ze creatief zijn. Een deel van dat geld gaat sowieso naar communicatiemateriaal en mediatraining voor de kinderburgemeester en leden in het comité.
De rest kan dan gaan naar projecten die de kinderen zelf kiezen. "We hebben bijvoorbeeld lampjes op rotondes geplakt," vertelt Esther. "Een idee van de kinderen zelf, gericht op verkeersveiligheid". Een erg waardevolle tip: werk samen met andere afdelingen en andere partners in de gemeente, zoals in dit geval de politie."
Maatwerk
Esther benadrukt dat elke gemeente een eigen aanpak moet kiezen. Wat in Waddinxveen werkt, past misschien niet in de context van een andere gemeente. “Het gaat erom een vorm te vinden die past bij de grootte van je gemeente." In Alphen aan den Rijn, mijn vorige werkgever, zijn er meer dan 50 basisscholen. Dat zijn er te veel om van elke school een kind in een kinderraad te laten plaatsnemen," legt ze uit. "Daar is de afspraak dat het ene jaar kinderen uit de ene helft van de scholen zich voor de raad mogen aanmelden en het jaar erna dan de andere helft."
Ook politieke en ambtelijke steun zijn cruciaal. In Waddinxveen zijn bestuurders en ambtenaren overtuigd van de voordelen, waardoor investeringen in kinderparticipatie niet in twijfel worden getrokken. "Die steun creëert ruimte voor groei en innovatie," legt Esther uit. "Het stelt ons in staat om echt verschil te maken."
Blauwdruk voor impactvolle jongerenparticipatie
Het succes van het kindercomité brengt langzaamaan ook een domino-effect teweeg: het inspireert de gemeente nu ook om participatie van tieners en jongvolwassenen gerichter aan te pakken. "Jongerenparticipatie vraagt om een andere invulling dan bij volwassenen," zegt Esther.
"Je kunt jongeren niet betrekken met dezelfde formele, strakke processen. Flexibiliteit is cruciaal."
Esther ziet haar rol ook informeel uitbreiden tot die van expert en interne adviseur. "Ik merk dat collega's me steeds vaker opzoeken voor advies," vertelt ze trots. "Het aantal telefoontjes en mensen die even langslopen voor tips groeit gestaag. Dat laat zien dat het bewustzijn over het belang van kinder- en jongerenparticipatie echt groeit binnen onze gemeente."
Sterk voor de toekomst
Waddinxveen laat zien dat betekenisvolle kinderparticipatie niet alleen mogelijk is, maar ook waardevolle resultaten oplevert. Door kinderen serieus te nemen als gesprekspartners en beleidsadviseurs, creëert de gemeente niet alleen beter beleid, maar laat het ook een nieuwe generatie betrokken inwoners groeien.
"Wat mij ook ontzettend raakt en wat ik daarom belangrijk vind om te benadrukken," besluit Esther, "is te zien welke positieve impact dit alles heeft op de kinderen die meedoen. De vriendschappen die ze opbouwen en hoe ze groeien in hun rol. Ze ontwikkelen vaardigheden en inzichten die ze hun hele leven mee zullen nemen."
Met deze aanpak positioneert Waddinxveen zich als een gemeente die klaar is voor de uitdagingen van morgen, met de stem van haar jongste inwoners stevig verankerd in haar beleid.
Benieuwd hoe je met Go Vocal ook jouw participatieprojecten naar een hoger niveau kunt tillen? Boek vandaag nog een gesprek met onze experts om de functies van ons platform te ontdekken.
