We zien dat burgers steeds vaker hun bezorgdheden en meningen uiten, ook buiten verkiezingsperiodes. De tweejaarlijkse stop in het stemhokje en de top-down beleidsvorming van de klassieke democratie zijn simpelweg niet langer genoeg. Kijk naar de opkomst van bewegingen als the Extinction Rebellion, bijvoorbeeld. Deze groepering probeert overheden aan de hand van burgerlijke ongehoorzaamheid tot klimaatactie te dwingen. En deze lente nog kwamen spijbelende tieners over de hele wereld massaal op straat om onmiddellijke klimaatmaatregelen te eisen. En laten we niet vergeten dat, met sociale media binnen handbereik, elke burger met slechts één tweet of klik een mening de wereld in kan sturen.
Voor politici, beleidsmakers of lokale ambtenaren kunnen deze veranderingen intimiderend lijken. We hebben een lange weg afgelegd: de toekomst van de democratie wordt mede door burgers bepaald, en vooral de jonge generatie kiest resoluut voor een digitale, inclusieve en lokale aanpak. Om een antwoord te kunnen bieden op de groeiende eisen van burgers is een radicale koerswijziging nodig. En laten we eerlijk zijn: de meeste overheidsapparaten zijn niet gekend voor hun vlotte aanpassing aan verandering.
Het opentrekken van het publieke debat in de online sfeer, waar anonieme trolls vrij spel hebben, kan bovendien aanvoelen als vragen om kritiek. Als beleidsmaker heb je heel wat op je bord en heb je simpelweg geen tijd of energie voor irrelevante spam.
Een nieuwe wind, een stem voor iedereen
Maar burgers willen gehoord worden. Ze zullen hun mening verkondigen, of je hen nu een platform biedt of niet. En eens je hen overtuigd hebt dat hun stem een impact heeft nemen ze participatie best serieus. Hoe we dat weten? Als we naar onze data kijken zien we dat het percentage van spamreacties op onze platforms opmerkelijk laag ligt. Over alle gebruikers heen werd slechts 0.186% van alle ideeën als spam gerapporteerd. Slechts 1.178% van alle reacties werden door moderators verwijderd. Dat betekent dat gemiddeld 99.8% van alle gedeelde ideeën en 98.8% van alle reacties een tastbare toegevoegde waarde hebben.
In deze context is het makkelijk om in te zien hoe deze nieuwe democratische wind je als beleidsmaker vooruit kan helpen. Burgerparticipatie maakt je baan eigenlijk makkelijker dan ooit. Laten we eens van dichterbij bekijken op welke niveaus dat telt.
1. Je bouwt vertrouwen op, wat leidt tot herverkiezing
Als politicus of beleidsmaker is het enorm belangrijk om het vertrouwen van je burgers te winnen voor je beleid én je persoon. Een gezonde dosis scepsis mag dan wel vruchtbaar zijn, een sterke wederzijdse band tussen burgers en hun vertegenwoordigers is essentieel om een duurzame gemeenschap te creëeren die iedereen ten goede komt. Simpel gezegd: als je er niet in slaagt het vertrouwen van je burgers te winnen, zullen zij verkiezingsbeslissingen nemen die je positie kunnen beïnvloeden.
Burgerparticipatie is een goede manier om het sociale debat open te trekken en je burgers een stem in het beleid te geven. Door hen te tonen dat je open staat voor hun vragen, bezorgdheden en ideeën, versterk je je democratische legitimiteit en dus ook je electorale positie.
2. Je creëert legitimiteit voor je positie en politieke beslissingen
Burgerparticipatie maakt het makkelijker dan ooit om een populaire politicus te zijn. Participatiemethodes als de ideeënbus of burgerbegrotingen bieden je waardevolle inzichten in de zaken die je burgers belangrijk vinden.
In een top-downsysteem is het beslissen en implementeren van nieuwe maatregelen altijd een beetje in het donker tasten. Vertegenwoordigers kunnen niet altijd voorspellen wat hun burgers prioritair vinden. In een participatieve democratie is dit niet het geval. Burgers actief betrekken in het beleid en hun ideeën leidt tot accuratere, efficiëntere en democratischere besluitvorming. Het is een win-win(-win)-situatie!
3. Je staat niet voor verrassingen tijdens de verkiezingen
Oké, akkoord: het is nooit mogelijk om precies te voorspellen hoe burgers zullen stemmen. Electorale verrassingen komen voor sinds de geboorte van het democratische systeem en zullen blijven gebeuren. Een verkiezing is steeds een momentopname van het huidige gevoel van welzijn en politiek vertrouwen van burgers, en dat is niet altijd makkelijk in te schatten.
Burgerparticipatie zorgt er echter voor dat je een deel van dat verrassingselement kan wegnemen. Het is eenvoudig: eens je weet welke zaken je burgers belangrijk vinden wordt het een stuk makkelijker om het succes en de populariteit van een eindigende beleidscyclus te evalueren. Heeft de administratie de prioriteiten van de burgers goed aangepakt? Werd er rekening gehouden met de meningen van burgers? Afhankelijk van de antwoorden is het makkelijk om te voorspellen hoe burgers zullen stemmen.
4. Je versterkt het gevoel van welzijn in je gemeenschap
Als burgers zich echt vertegenwoordigd voelen kan dit hun gevoel van welzijn versterken. In lokale gemeenschappen hebben veel mensen hun eigen idee over wat de gemeente nodig heeft, hoe het nieuwe plein eruit moet zien of welke maatregelen bovenaan het prioriteitenlijstje staan. Door hen het gevoel te geven dat hun ideeën er toe doen en dat er rekening mee wordt gehouden, help je een sterkere, gelukkigere gemeenschap te creëren. En dat zal ook tijdens de verkiezingen zijn vruchten afwerpen.
Bovendien onderschatten we vaak wat authentieke, directe communicatie kan doen in tijden van een overdaad aan informatie en “fake news”. Dat geldt ook voor burgers en overheden. Door een echte en eerlijke dialoog aan te gaan versterk je het gevoel van solidariteit binnen de gemeenschap en zorg je ervoor dat de burgers zich gehoord voelen.
5. Je maakt een slimme investering
Een vaak voorkomende bezorgdheid over burgerparticipatie is de kost. Veel lokale overheden, en dan vooral de kleinere gemeenten, hebben geen grote budgetten ter beschikking. In dat geval kan een participatieproject een extra, onnodige kost lijken. Maar die zorg is niet noodzakelijk gegrond, zo blijkt.
Aangezien burgerparticipatie je een duidelijkere blik geeft op wat je burgers nodig hebben, helpt het je ook om de stadsbudgetten accurater te besteden en geld te investeren in de belangrijkste zaken. Op die manier wordt het budget dat je wél hebt op de best mogelijke manier besteed. Maar burgerparticipatie kan ook letterlijk geld besparen. Er zal altijd een opstartkost zijn, maar de voordelen wegen al snel op tegen die eerste investering. Een gedetailleerder overzicht van de exacte kost van burgerparticipatie vind je hier.
Ga van start met burgerparticipatie!
Benieuwd hoe participatie eruit kan zien in jouw gemeente? Onze experts staan te popelen om je door het platform heen te gidsen.
