Planningstechnieken die gericht zijn op de directe nabijheid van dagelijkse voorzieningen, zoals activiteitenhubs of het concept van de 15-minuten-stad, winnen aan populariteit. Lokale overheden hebben hun handen vol met heel wat verschillende projecten. Het gebruik van placemaking binnen participatieprojecten helpt ervoor te zorgen dat buurten samen evolueren met hun inwoners.
“Effectieve betrokkenheid van de community staat bovenaan de lijst van cruciale kenmerken van succesvolle placemaking.”
Places in the Making, MIT Departement van Stedelijke Studies en Planning
Wat is placemaking?
Placemaking is het verbeteren van de kwaliteit van de openbare ruimte en het leven van de mensen die er gebruik van maken. Zoals het MIT-rapport ‘Places in the Making‘ stelt: “In de praktijk streeft placemaking naar het bouwen of verbeteren van de openbare ruimte, het bevorderen van het publieke debat, het creëren van schoonheid, het aanmoedigen van burgertrots, het verbinden van buurten, het ondersteunen van de gezondheid en veiligheid van de gemeenschap, het bevorderen van sociale rechtvaardigheid, het stimuleren van economische ontwikkeling en duurzaamheid, en natuurlijk het koesteren van een authentiek gevoel van plaats.”
Initiatieven voor placemaking richten zich dan ook op het creëren van verandering voor de hele community. Gelukkig zijn inwoner expert van hun lokale omgeving. Ze weten wat in de publieke ruimte goed gaat en wat beter kan. Het is dan ook van groot belang om hen bij het proces te betrekken. Participatie en placemaking hebben het potentieel om de toekomst van onze gemeenten te veranderen. Is het niet logisch dat we vragen aan de mensen die in een gemeente wonen, werken, studeren en spelen, hoe zij willen dat de gemeente eruitziet en functioneert?
1. Placemaking om fiets- en wandelinfrastructuur te verbeteren
De gemeenteraad van Stirling lanceerde het project “Walk, Cycle, Live Stirling” om beter te begrijpen hoe ze de belangrijkste verkeersaders kan verbeteren. Hun belangrijkste doel? Meer wandel- en fietsvriendelijke ruimtes die het publiek kan gebruiken in en rond het stadscentrum. Stirling hield het niet bij het aanleggen van een nieuw pad—de stad dacht ook na over hoe ze ruimtes konden creëren voor rust, spel en verbinding langs de weg. Met dit placemakingproject pakte het lokale bestuur verschillende problemen aan die de community had aangedragen, waaronder verkeer- en luchtkwaliteit.
2. Placemaking om natuurbehoud in planningsprojecten in te bouwen
Samen met de Vlaamse Landmaatschappij lanceerde de Stad Maasmechelen haar participatieplatform om steden en de omringende natuur samen te ontwikkelen. Voor wie niet online kon deelnemen, moedigde de stad participatie aan via papieren enquêtes die werden verspreid langs een wandelpad dat de drie belangrijkste steden in het project met elkaar verbond.
Daarnaast richtten ze een informatiestand in op hun plaatselijke markt. Ze vroegen de inwoners wat hun favoriete plek in het natuurgebied was, welke fiets- en voetgangerswegen volgens hen verbeterd kunnen worden en hoe het stadsplein van hun dromen eruitziet. Via de kaartfunctie van het platform vroeg de stad de bewoners om hun favoriete plekken op een kaart aan te duiden, eventueel met wat uitleg. Ook konden de bewoners locaties aangeven waar ze ruimte zagen voor verbetering voor fietsers en voetgangers.
3. Placemaking om natuur naar de stad te brengen
Geïnspireerd door de stadsbossen van de Japanse botanicus Akira Miyawaki besloot de Franse stad La Riche er zelf een aan te leggen voor haar inwoners. De stad plantte 600 bomen en struiken om de temperaturen in dichtbevolkte gebieden te verlagen en de voedende elementen van de natuur naar de stedelijke omgeving te brengen.
Om te beslissen waar de bomen en struiken moesten komen, lanceerde La Riche een participatieplatform en vroeg ze inwoners om de locatie voor het stadsbos te kiezen. Tijdens het stemproces bleek een tweede locatie zo populair bij de bewoners dat de stad besloot te investeren in een tweede groene ruimte door er een stadsboomgaard aan te leggen.
4. Placemaking om straten veiliger te maken voor iedereen
Toen de stad Lancaster haar participatiewebsite lanceerde, wisten beleidsmakers al ze dat ze hun inwoners wilden raadplegen over hoe ze South Duke Street, een van de drukste straten, veiliger en aangenamer konden maken. Ze stelden vast dat zaken als een lagere maximumsnelheid, meer verlichting en speciale fietspaden konden helpen. Maar voordat ze met plannen aan de slag gingen, wilden ze de stem horen van de mensen die zich dagelijks door de straten verplaatsen.
Via de kaartfunctie van het platform heeft het plaatselijke departement voor burgerparticipatie zijn eigen kaartlagen geüpload om belangrijke lokale informatie weer te geven. Dit gaf bewoners extra context om zich te oriënteren en het hielp de stad te bepalen welke trottoirs en oversteekplaatsen moesten worden verbeterd, op welke kruispunten automobilisten te snel reden en waar meer bomen en verlichting nodig waren. Dankzij dit project wordt Lancaster’s South Duke Street een voetgangers-, fiets- en autovriendelijke corridor.
5. Placemaking voor grote én kleine verandering
De gemeente Nieuwkoop gebruikt haar participatieplatform onder andere voor haar Regionale Energiestrategie (de RES), waarbij bewoners en andere lokale belanghebbenden kunnen meedenken over de plaatsing van windmolens en zonnepanelen. Met behulp van de kaartfunctie op het platform uploadde Nieuwkoop aangepaste plattegronden die de locaties van de geschikte gebieden aanduiden. Dit hielp inwoners om input te geven, omdat het de mogelijkheden en beperkingen van verschillende locaties vanaf het begin duidelijk maakt. Om duurzaamheid op hyperlokaal niveau te promoten, lanceerde Nieuwkoop ook een bewonersproject om tips te delen over tuinieren als stadsbewoner, van kleine balkonperkjes tot volle binnentuinen.
Voor een impactvolle publieke ruimte
Door placemaking te implementeren in je participatie-initiatieven, kun je je aanpak afstemmen op kwesties zoals doorgaand verkeer of de behoefte aan meer groene ruimtes. Door de behoeften en ideeën van je inwoners in kaart te brengen, creëer je een betrouwbare basis voor voortdurende verbeteringen in je gemeente.
Je zorgt er zo ook voor dat je je middelen doelgericht kunt inzetten om een grotere impact te bereiken. Zoals het Project for Public Spaces opmerkte: “Openbare ruimtes kunnen alleen voor iedereen bestaan als de gesprekken waarin ze worden bedacht, iedereen betrekken.”
Lees meer over placemaking en participatie:
